و قرار است بعد از شنیدن اظهارات تمامی مسئولان و مقامات دولتی بریتانیا در زمان جنگ، گزارش کامل و جامعی در این رابطه منتشر شود. روز پنجشنبه ، تونیبلر نخست وزیر سابق انگلیس در این کمیته حاضر میشود.
اگرچه در این میان، مسئله تعیین اعضای کمیته از سوی گوردون براون، نخستوزیر انگلیس که در زمان جنگ، وزیر خزانه داری این کشور بوده هم شک و تردید در رابطه با صادقانه بودن این تحقیقات را افزایش داده چراکه به اعتقاد عموم، براون با تشکیل این کمیته صرفا قصد دارد همچون گذشته مسئولیت جنگ عراق را به گردن دولت قبلی بریتانیا بیندازد و خود را از فشار افکار عمومی و انتقادهای فراوان مخالفانش رهایی بخشد.
در جریان تحقیقات طولانی مدت کمیته تحقیق انگلیس درباره جنگ عراق، که روندی چند ماهه خواهد داشت، تونیبلر بدون تردید بهعنوان مهمترین شاهد ماجرا در برابر این کمیته حاضر خواهد شد. او در نقش نخستوزیر وقت انگلیس در سال2003 این کشور را علنا بهعنوان نخستین هم پیمان ایالات متحده وارد جنگ با عراق صدام حسین کرده بود. بلر و دیگر مقامات دولتی انگلیس در عین حال باید در مورد ادعای مطرح شده در آن تاریخ مبنی براینکه دیکتاتور سابق عراق به سلاحهای کشتار جمعی مجهز بوده هم پاسخگو باشند. البته سرجان چیلکات تأکید کرده که در جریان این تحقیقات هیچ مقامی محاکمه نمیشود ولی گزارش نهایی کامل و همه جانبه خواهد بود، کمااینکه تا امروز اعضای این کمیته با خانوادههای 179 سرباز انگلیسی کشته شده در جریان جنگ 6 ساله عراق ملاقات داشتهاند.
نخستین گروه از افرادی که قرار بود در برابر کمیته تحقیق حاضر شوند، چند مسئول اطلاعاتی و گروهی از فرماندهان ارتش این کشور بودند که در ماههای نوامبر و دسامبر سال2009 میلادی در این رابطه شهادت دادند. طبق یک برنامه از پیش مشخص شده، تونیبلر آخر ماه ژانویه و گوردون براون بعد از انتخابات در این مورد شهادت خواهند داد و در ماه مارس تحقیقات به خاطر برگزاری انتخابات سراسری انگلیس دچار وقفهای چند ماهه خواهد شد و پس از ماههای جولای و آگوست 2010 بار دیگر از سرگرفته میشود و در نهایت اواخر سال2010 یا اوایل سال2011 میلادی هم نتایج آن در گزارش مفصلی اعلام خواهد شد.
دفاع مشاور بلر از نخستوزیر سابق
نخستین سیاستمدار سرشناسی که در برابر کمیته چیلکات حاضر شد، الیستر کمبل سخنگوی سابق و مشاور تونی بلر بود که 12 ژانویه بهمدت 5ساعت متوالی و 2ساعت بیش از زمان پیشبینی شده، در این رابطه شهادت داده و از موضع بلر در زمان شروع جنگ دفاع کرد. کمبل ضمن تأکید بر هر جمله از پرونده مربوط به خطر سلاحهای کشتار جمعی عراق اعلام کرد که بدون تردید حمله به عراق تصمیم درستی بود و انگلیس باید به نقش مهم خود در برکناری رژیم صدام افتخار کند. مقامات وقت انگلیس با استناد به این پرونده که در آن اعلام شده بود عراق قادر است ظرف 45 دقیقه سلاحهای کشتار جمعی خود را در وضعیت آماده شلیک قرار دهد، ضرورت اقدام نظامی و همکاری با آمریکا در این زمینه را توجیه کرده بودند.
کمبل همچنین این ادعای مخالفان که بلر پس از ملاقات با جورج بوش در تگزاس نظرش را در رابطه با تهدیدی که عراق برای جامعه بشری محسوب میشده، تغییر داده و از طرح آمریکا برای حمله نظامی به این کشور حمایت کرده، رد کرده و ادعای کریستوفر مئیر، سفیر سابق انگلیس در واشنگتن که اواخر سال گذشته میلادی در کمیته تحقیق جنگ عراق شهادت داده بود اصرار بوش سبب شده که نخستوزیر انگلیس نظرش را درباره عراق تغییر دهد، نادرست خواند. مشاور بلر گفت که نخستوزیر معتقد بود عراق قطعنامههای سازمان ملل متحد را نادیده گرفته ولی در عین حال جنگ را آخرین راهحل ممکن بعد از ناکامی تلاشهای دیپلماتیک در این رابطه تلقی میکرد.
این درحالی است که مخالفان معتقدند اظهارات کمبل در برابر کمیته تحقیق دروغی بیش نیست و در آن سال صرفا تهدیدات رژیم صدام و سلاحهای کشتار جمعی عراق بزرگ نمایی شده بود تا بهانهای برای اشغال عراق بهوجود آید. البته کمبل به این حقیقت اعتراف کرد که بلر در سال2002 چند بار بهطور خصوصی برای جورج بوش نامه نوشته و تأکید کرده بود اگر دیپلماسی در این زمینه ناکام بماند و اقدام نظامی علیه رژیم عراق آخرین گزینه ممکن برای خلع سلاح صدام باشد، انگلیس بهطور حتم در کنار ایالات متحده خواهد بود.
بلیت فروشی برای نمایش بلر
کمیته تحقیق در حالی به کار خود ادامه میدهد که در لندن انتظار برای آنچه از آن بهعنوان نمایش تونیبلر در تاریخ 29 ژانویه یاد میشود، به اوج رسیده است. 60 صندلی و متعاقبا 120 بلیت برای افرادی که از نزدیک خواهان حضور در جلسه شهادت نخستوزیر سابق انگلیس در برابر اعضای کمیته تحقیق جنگ عراق هستند در نظر گرفته شده است.
این جلسه در مرکز کنفرانس ملکه الیزابت در وستمینستر برگزار خواهد شد. بلر روز پنجشنبه، تمام روز به سؤالات اعضای کمیته تحقیق جنگ عراق در دو بخش صبح و بعد از ظهر پاسخ خواهد داد و 60 نفر از افرادی که در قرعه کشی روز 18 ژانویه موفق به تهیه بلیت شدهاند در جلسه صبح و 60 نفر دیگر عصر همان روز شنونده اظهارات وی خواهند بود.
تعداد درخواستهای مطرح شده برای حضور مستقیم در این جلسه به حدی بود که مسئولان کمیته را به انجام قرعه کشی برای توزیع بلیت مجبور ساخت. البته طبق درخواست سرجان چیلکات یک سوم صندلیهای موجود به خانواده نظامیان انگلیسی کشته شده در عراق اختصاص داده شده است. برندگان اجازه صرفنظر کردن یا فروش بلیتهای خود را ندارند و طبق هشدار مقامات مسئول، کنترلهای اعمال شده در زمان ورود به جلسه
فوق العاده شدید خواهد بود.
بدون تردید شهادت بلر مهمترین بخش تحقیقات کمیته جنگ عراق خواهد بود.
7 سال پیش و در زمان شروع جنگ، بلر نخستوزیر انگلیس بود و 45 هزار سرباز را برای حمایت از حملهای که ایالات متحده رهبری آن را علیه صدام حسین برعهده داشت، به خاک این کشور اعزام کرد.
تصمیم بلر بهرغم مخالفتها و اعتراضهای گسترده مردم انگلیس و تظاهرات آنها در خیابانهای لندن، بهعنوان یکی از حساسترین موضعگیریهای دولت چپگرای این کشور اتخاذ شد. بلافاصله انتقادها از بلر به حدی رسید که حتی در مورد مشروع بودن این اقدام و حمله نظامی به عراق هم شک و تردیدهای زیادی مطرح و حتی نخستوزیر انگلیس به فریب افکار عمومی و پارلمان این کشور در مورد اینکه عراق سلاحهای کشتار جمعی در اختیار داشته است، متهم شد. بعد از آن بسیاری از حامیان حزب کارگر به خاطر این موضعگیری بلر و اینکه انگلیس را به یکی از اشغالگران عراق تبدیل کرده و موجب کشته شدن 179 نظامی بریتانیایی در این کشور شده، در ردیف مخالفان او قرار گرفتند.
نارضایتی عمومی زمانی افزایش یافت که سلاحهای کشتار جمعی هرگز در خاک عراق پیدا نشدند و امروز بسیاری از نمایندگان حزب کارگر بیم آن دارند که این موضوع قدرت این حزب را در آستانه انتخابات سراسری بهار آینده کاهش دهد و افکار عمومی را به دو دسته تقسیم کند. گوردون براون نخستوزیر کنونی انگلیس که این کمیته را سال گذشته و بعد از عقبنشینی نیروهای بریتانیایی از عراق تشکیل داده بود، بعد از انتخابات در برابر کمیته تحقیق شهادت خواهد داد. بلر اخیرا در گفتوگویی با بیبی سی گفته بود که همچنان به تصمیم خود مبنی بر سرنگونی رژیم عراق، حتی بهرغم پیدانشدن سلاحهای کشتار جمعی، اعتقاد دارد و این درحالی است که مخالفان جنگ درعراق امیدوارند این کمیته در پایان به فریبکاری او در رابطه با خطر رژیم صدام حسین صحه بگذارد.
پرنس چارلز، مخالف بوش و بلر
در این اثنا و درست در روزهایی که کمیته تحقیق جنگ عراق شنونده اظهارات مقامهای سابق دولت بریتانیاست، نشریه اخبار جهان با استناد به منابع موثق در دربار سلطنتی فاش کرد پرنس چارلز پسر ملکه الیزابت هم معتقد بوده که تونیبلر در وارد کردن انگلستان در جنگ عراق مرتکب اشتباه شده است.
طبق گزارش این روزنامه، شاهزاده ولزی از همان ابتدا مخالفت خود را با اعزام نیرو به عراق اعلام داشته و تونی بلر را هم به استهزا گرفته و بوش را متهم به حمله نظامی به عراق برپایه اطلاعات غلط نیروهای امنیتی کرده و معتقد بوده که این اقدام صرفا تنشهای موجود در خاورمیانه را افزایش خواهد داد. چارلز در همان زمان از سکوت رهبران غربی در مورد قضیه فلسطین به ستوه آمده و آن را دلیل اصلی بیثباتی خاورمیانه میدانست. چارلز آن روزها نگرانی خود را به صراحت به شخصیتهای تأثیرگذار و سیاستمداران انگلیس ابراز کرده و اعزام نیرو به عراق را یک فاجعه دانسته بود. حتی او بیشتر از آنکه منتقد تونیبلر باشد، به عملکرد بوش معترض شده و حتی گفته بود که رفتار رئیسجمهوری ایالات متحده او را به وحشت میاندازد.